اثرات خواندن نماز شب از ديدگاه امام رضا (ع)
در کتاب «فقه الرضا» آمده است که:
«حافظوا علي الصلاة الليل، فانها حرمة الرب، تدر الرزق و تحسن الوجه و تضمن رزق النهار و طولوا الوقوف في الوتر؛ فانه روي: من طول الوقوف في الوتر، قل وقوفه يوم القيامة؛ بر نماز شب و تهجد، مراقبت و مداومت کنيد؛ زيرا که نماز شب، احترام به ساحت اقدس پروردگار است؛ آن موجب افزايش روزي ميگردد و چهرهها را زيبا ميسازد و رزق آن روز را ضمانت ميکند. در نماز وتر درنگ و وقوف بسيار کنيد؛ زيرا که در حديث آمده است که: هر کس در نماز وتر خود، درنگ بسيار کند، وقوف و درنگ او در محشر و روز قيامت، اندک خواهد گشت».
اي خوشا آن دل که پرتوگاه اوست
ساحت آن در، گذار راه اوست
اي خوش آن دل دو زلف جانپذير
بر در و ديوارش افشاند عبير
خوشتر آن صاحبدلي کاندر طلب
منتظر باشد در دل روز و شب
در «عيون اخبار الرضا» آمده است که از امام رضا عليهالسلام پرسيدند: از چه رو شب زندهداران مؤمن، خوش سيماتر از ديگراناند؟ فرمود: «لانهم خلوا بربهم، فکساهم من نوره؛ به جهت اين که آنان با پروردگار خويش خلوت ميکنند و خداوند آنان را، با جامهاي از نور پوشانده است».
چه شده است ما را که با دانستن اين همه فضايل و ارزشهاي «نماز شب»، باز در خماري خواب سياه، گرفتاريم؟ چه شده است، ما را که قساوت دل را از حد گذراندهايم و از قافلهي عاشقان، غافل و عقب ماندهايم؟ زهي روسياهي! زهي بيچارگي! زهي ناداني! و چه خوب گفته است، صاحب «ارشاد القلوب» احوال ما درماندگان را که:
«اي برادر! شب و روز بيهوده نميگذرد؛ بلکه از گذشتنش، نقص به عمر آدميان وارد ميشود و اين شب و روز، ساعت و لحظاتي است. پس اگر به لهو و لعب پرداختي و گفتي: لحظهي ديگر به ذکر و نماز مشغول ميشوم (؟!) بدان که روز را به غفلت گذرانيدهاي و هرگاه شب فرارسد و تو همهي آن را به خواب رفتي، از جملهي آن کساني هستي که در شب و روز، هيچ خيري در او نيست و هرکس چنين باشد مردنش بهتر است از زنده بودنش؛
زيرا قلبش مرده است و هر کس قلبش مرده باشد، خيري در حيات بدان او نيست. اي برادر! بيدار باش که بيشتر عمرت در غفلت و خواب گذشت و غنيمت بدان باقيماندهي عمر خود را و قيامت را فراموش مکن تا عاقبت به خير باشي…
اي برادر! هوشيار باش و تلافي کن آنچه را که از تو فوت شده است. بسيار بر خود گريه کن به خاطر اين که موفق نميشوي که به پروردگارت توجه کني و به سوي او روي آوري.
عتاب کن نفس امارهي خود را و قبول نکن عذرهايش را در ترک بيداري در شب؛ زيرا عذرهايش همه دروغ است و اگر رنج بيداري يک ساعت از شب را به خود هموار سازي، به يک راحت و نعمتي هميشگي خواهي رسيد؟».
شد گاه وصل دلدار، قم ايها المزمل
آمد زمان ديدار، قم ايها المزمل
وقت سفر رسيده، يعني سحر رسيده
بيدار باش بيدار، قم ايها المزمل
در خلوت شبانه، با دلبر يگانه
نجوا بود سزاوار، قم ايها المزمل
(حسنزادهي آملي)
نمونهي کامل شب زندهداران و نماز شب خوانها، حضرت علي بن موسي الرضا عليهالسلام است. ابراهيم بن عباس ميگويد:
«کسي را نديدم که از علي بن موسي الرضا عليهالسلام برتر باشد. هرگز به کسي جفا نمينمود، سخن کسي را قطع نميکرد، خواستهي افراد
را بيجواب نميگذاشت، هيچگاه پاهايش را مقابل کسي دراز نميکرد و در حضور کسي تکيه نميداد.
در شب کم ميخوابيد و اکثر شبها تا سحرگاه بيدار بود. کار نيک و صدقهي پنهاني را بسيار دوست ميداشت و نوعا چنين کارهايي را در شب تاريک انجام ميداد». .
همچنين دربارهي آن حضرت آمده است:
«هميشه با وضو بود و شبها به عبادت ميپرداخت. وضو ميگرفت و نماز ميخواند و مقدراي استراحت ميکرد. در پي اين استراحت کوتاه، ديگر باره برميخواست و وضو ميگرفت و به نماز شب ميايستاد و باز هم اندک استراحتي ميکرد. سپس برميخاست و تا صبح همين گونه بود؛ يعني، تا صبح مشغول عبادت و مناجات بود. بعد از اين که نماز صبح را در اول وقت ميخواند به سجده ميرفت و سر برنميداشت تا آفتاب بلند ميشد».
منبع:كتاب وصال دوست