با اين‏كه اولين آيه قرآن و اولين سخن پروردگار با آخرين پيامبرش دستور به خواندن است، نمى‏دانم چرا مسلمانان اين اندازه با كتاب و مطالعه غريب و در اين عرصه مهجورند؟ به‏واقع، هميشه براى مردم ايران غصه خورده‏ام كه چرا از كتاب و كتاب خوانى دورند؟

طبق آمار كتابخانه ملى ايران مقدار وقتى كه مردم ايران براى كتاب خواندن صرف مى‏كنند، در هر 24 ساعت 2 دقيقه بيشتر نيست.  از اين مقدار هم بايد مطالعاتى را كه صرفا جنبه سرگرمى و تفريح دارد كم كرد، چون متاسفانه، خيلى از مردم علاقمند به خواند مطالبى هستند كه در ازاى آن چيز مهمى گيرشان نمى‏آيد؛ مثل خواندن برخى كتاب‏هاى داستان و رمان و بخش حوادث روزنامه‏ها يا مجلات ورزشى و …

در خواندن كتاب، بايد به محتواى آن توجه كنيم و به علمى كه از آن به دست مى‏آوريم دقت نماييم. زيرا برخى علم‏ها مفيدند و برخى مضر.

برخى نيز نه مفيدند و نه مضر؛ يعنى يادگيرى يا مطالعه آن‏ها فقط اتلاف وقت و انرژى محسوب مى‏شود.

عده‏اى هم حقايق را تنها از سخنرانى‏ها و منبرها كسب مى‏كنند و به مطالعه نمى‏پردازند. آن هم محدود به ماه مبارك رمضان و محرم و مناسبت‏هايى از اين دست است. ضمن اين‏كه يك سخنران، هرقدر هم اهل مطالعه و تحقيق و تامل باشد، به خاطر وقت كمى كه دارد، تنها درصدى از دانسته‏هايش را مى‏تواند بازگو كند. اين در حالى است كه كتاب انسان را با دنياهاى ديگر و موضوعات متنوع‏تر آشنا مى‏كند.

شرمم مى‏آيد اين نكته را يادآورى كنم كه در اروپا و آمريكا مردم به محض اين‏كه بيكار مى‏شوند سراغ كتاب مى‏روند. ازاين‏رو، وقتى در اتوبوس و قطار و ساير وسايل نقليه مى‏نشينند تا از شهرى به شهرى بروند، بيشتر مردم مشغول مطالعه هستند. كتابخانه‏هايشان نيز پر از افراد كتاب‏خوان و كتاب‏دوست است و تقريبا همه در خانه كتاب دارند.

پيش از آن كه به لندن بروم، درباره كتابخانه بزرگى كه كنار موزه لندن واقع است مطالبى شنيده بودم، اما وقتى به كتابخانه «بريتيش موزيوم» رفتم، ديدم هرچه گفته‏اند راست گفته‏اند. قفسه‏هاى كتاب اين كتابخانه كه تا سقف امتداد داشت پر از كتاب بود و اين درحالى بود كه به علت كمبود جا، با وجود فضاى بسيار بزرگى كه آن كتابخانه دارد، كتاب‏ها را روى زمين و روى هم چيده بودند! تعداد كتاب‏خوان‏ها و مراجعين و درآمدى كه از فروش كتاب به همه دنيا كسب مى‏كنند بماند.

عرفان