تاریخچه 16 آذر- روز دانشجو
امروز روز بزرگی در تاریخ ایران عزیز است . روز دانشجو ُ روزی که ثابت کرد دانشجو وجدان بیدار جامعه است . با گرامیداشت این روز پر مقاومت و یاد و خاطره از جان گذشتگان دانشجو در این روز و روزهای دیگر ُ چون آشنایی با پیشینه ی تاریخی هر رویدادی ما را در درک بهتر مفهوم آن یاری می کند ُ در این نوشته سعی شده است شمه ای از تاریخچه این روز بیان گردد . امیدوارم گامی باشد در راه وظیفه ای که بر دوش رهروان راه آزادی است .
دانشجویان و دانش آموزان پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در «نهضت مقاومت ملی» شرکت کردند . تظاهرات دانشجویان در ۱۶ مهر و ۲۱ آبان همان سال به دلیل هم گامی دانش آموزان و بازار به خارج از دانشگاه نفوذ کرد . این جمعیت به تعطیل دانشگاه و دبیرستانهای تهران و بازار در راستای اعتراض محاکمه ی دکتر مصدق و یارانش در دادگاه نظامی پرداخت.
هنگامی که دولت کودتا در ۱۴ آذر ۱۳۳۲ تجدید روابط رسمی خود را با انگلستان اعلام کرد ُ دانشگاه در روزهای ۱۵ و ۱۶ آذر آبستن تظاهرات پرشوری بود که در آستانه ی سفر ریچارد نیکسون (معاون رییس جمهوری امریکا) به ایران و طراحی قرارداد کنسرسیوم ُ از چشم ماموران دولت کودتا پنهان نمی ماند . دانشجویان شعارهای «نفت مال ماست» سر می دادند . به دستور دولت کودتا ُ گارد نظامی ویژه ای به نام «نیروهای جانباز» دانشگاه تهران را از صبح ۱۶ آذر محاصره کرده و می خواستند با حضور خود در صحن دانشگاه از دانشجویان زهر چشم بگیرند و با تمهید و تدارک قبلی هرگونه تظاهرات احتمالی دانشجویان را در نطفه خفه کنند. از موضع امنیتی ُ کودتا چیان با فرستادن این نیروها به دانشگاه می خواستند بستر سیاسی جنبش دانشجویی را در دانشگاه یک باره به کلی ویران و خود را از مشکل فعالیت های دانشجویان به تمامی رها و آسوده سازند. به همین دلیل ُ سربازان با این بهانه جویی که دو دانشجوی فنی دانشگاه تهران آن ها را مسخره کرده و به آن ها متلک گفته اند ُ وارد دانشکده ی فنی شده و در تعقیب آن دو دانشجو با اسلحه وارد کلاس درس شدند و چون با این حمله ی نظامی ُ بست دانشگاه را شکسته بودند ُ ناظم دانشکده زنگ دانشکده را برای تعطیل کلاس ها زد . همه ی دانشجویان برای نجات دوستان خود از کلاس ها بیرون ریختند و شعار «مرگ بر شاه» سردادند . سربازان نیز دانشجویان را به گلوله بستند و سه دانشجو به نام های احمد قنچی (از طرفداران جبه ی ملی) مصطفی بزرگ نیا (عضو کمیته مرکزی سازمان جوانان حزب توده ی ایران) و مهدی شریعت رضوی (از کادرهای سازمان جوانان حزب توده ی ایران) را شهید کردند .